Wprowadzenie – o co dokładnie chodzi w zasadzie zakazu tortur i nieludzkiego traktowania?
Wprowadzenie
Zasada zakazu tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania to jedna z fundamentalnych norm praw człowieka, której celem jest ochrona godności i integralności fizycznej i psychicznej każdej osoby. Zobowiązanie do przestrzegania tej zasady wynika zarówno z międzynarodowych aktów prawa międzynarodowego, jak i konstytucji wielu państw, w tym Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W niniejszym artykule zajmiemy się analizą zasady zakazu tortur i nieludzkiego traktowania w kontekście polskiego prawa konstytucyjnego.
Zakaz tortur i nieludzkiego traktowania w Konstytucji RP
Artykuł 40 Konstytucji RP precyzuje, że każdej osobie przysługuje prawo do poszanowania jej godności, wolności i równości przed prawem oraz do ochrony przed torturami, nieludzkim lub poniżającym traktowaniem lub karaniem. Konstytucja stanowi zatem, że takie zachowania są bezwzględnie zakazane w Rzeczypospolitej Polskiej.
Warto podkreślić, że artykuł 235 Konstytucji RP nakłada na organy władzy publicznej obowiązek przestrzegania praw i wolności człowieka i obywatela oraz zapewnienia ochrony każdej osoby przed torturami i nieludzkim lub poniżającym traktowaniem lub karaniem. Podmiotami odpowiedzialnymi za ochronę przed takimi zachowaniami są zatem organy państwowe, a przede wszystkim organy wykonawcze, w tym służby mundurowe.
Tortury i nieludzkie traktowanie w świetle prawa międzynarodowego
Norma zakazu tortur i nieludzkiego traktowania nie jest jedynie kwestią wewnętrzną poszczególnych państw – stanowi ona bowiem jedno z podstawowych haseł prawa międzynarodowego. Zobowiązanie do przestrzegania tej zasady wynika z wielu międzynarodowych aktów prawnych, m.in.:
– Konwencji przeciwko torturom i innym formom okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania z 1984 r. (tzw. Konwencja ONZ przeciwko torturom);
– Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r., w którym został zawarty zakaz tortur i nieludzkiego traktowania;
– Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z 1950 r., która zakazuje tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania i karania.
Według Konwencji ONZ przeciwko torturom, torturami uważa się każde działanie, w wyniku którego osoba poddana zostaje umyślnie mocno fizycznie lub psychicznie cierpieniu, w celu uzyskania od niej informacji lub zeznań, ukarania jej za dokonanie lub domniemane dokonanie czynu, lub również pod zarzutem nałożenia sankcji dyscyplinarnej.
Z kolei pojęcie nieludzkiego lub poniżającego traktowania obejmuje każde działanie, które powoduje surowe cierpienia fizyczne lub psychiczne, a które celowo narusza godność osoby. Może to dotyczyć m.in. stosowania gwałtu, okaleczenia, bicia, groźb, zastraszania, odmawiania snu, jedzenia lub picia, izolowania od otoczenia i wobec rodziny, jak również innych działań, które powodują cierpienie lub upokorzenie.
Podsumowanie
Zasada zakazu tortur oraz nieludzkiego traktowania to jedna z podstawowych norm praw człowieka, chroniąca godność i integralność każdej osoby. W polskim porządku prawnym jest ona zagwarantowana w Konstytucji RP, a jej przestrzeganie jest obowiązkiem organów władzy publicznej. Norma ta jest również uregulowana w wielu międzynarodowych aktach prawnych, stanowiących ochronę przed torturami i nieludzkim traktowaniem na świecie. Konsekwentne przestrzeganie tej zasady stanowi podstawę dla budowania społeczeństwa wolnego, demokratycznego i poszanowującego prawa człowieka.
Źródła prawa międzynarodowego, na których opiera się zasada – przegląd najważniejszych dokumentów.
Istnieje zasada, na której opiera się źródło prawa międzynarodowego, mianowicie przegląd najważniejszych dokumentów. W literaturze prawniczej określa się ją jako zasadę „trzech źródeł”, czyli Konstytucji RP, umów międzynarodowych oraz ustaw.
Konstytucja RP jest fundamentalnym akt prawnym państwa polskiego, stanowiącym podstawę dla funkcjonowania władz publicznych i wzór dla działań obywateli. W odniesieniu do prawa międzynarodowego, Konstytucja ustala zasady, według których Polska może wchodzić w stosunki międzynarodowe, zawiera uprawnienia Prezydenta i Rady Ministrów w zakresie stosunków międzynarodowych, a także reguluje zagadnienia związane z ratyfikacją i wykonywaniem umów międzynarodowych.
Kolejnym źródłem prawa międzynarodowego są umowy międzynarodowe, które stanowią najważniejszy element regulacji stosunków międzynarodowych. Umowy międzynarodowe zawierane są pomiędzy państwami lub organizacjami międzynarodowymi i regulują różne kwestie, takie jak prawa i obowiązki państw, współpracę w różnych dziedzinach, jak np. ekonomia, kultura czy ochrona środowiska, a także normy międzynarodowe, np. w zakresie ochrony praw człowieka czy prawa międzynarodowego humanitarnego.
Ostatnim źródłem prawa międzynarodowego są ustawy, które są ważnym elementem w procesie dostosowania krajowego porządku prawnego do norm międzynarodowych oraz w realizacji polityki zagranicznej państwa. Ustawy te mają na celu implementację postanowień umów międzynarodowych oraz regulują kwestie związane z pozycją Polski w stosunkach międzynarodowych, takie jak np. ustawy o dyplomacji, o polityce zagranicznej, czy o wykonywaniu zadań związanych z członkostwem Polski w Unii Europejskiej.
Przegląd najważniejszych dokumentów w zakresie prawa międzynarodowego w Polsce jest zatem kluczowy dla właściwej interpretacji i stosowania prawa w tej dziedzinie. Z uwagi na to, że umowy międzynarodowe są często bardzo obszerne i skomplikowane, a dodatkowo związane z nimi regulacje wprowadzają zmiany w krajowym porządku prawnym, wskazane jest posiadanie wyspecjalizowanej wiedzy oraz doświadczenia w odniesieniu do prawa międzynarodowego.
Podsumowując, przestrzeganie zasady przeglądu najważniejszych dokumentów, czyli Konstytucji RP, umów międzynarodowych oraz ustaw, stanowi podstawę działań prawnych w obszarze prawa międzynarodowego. Właściwa znajomość tych dokumentów jest konieczna w procesie interpretacji i stosowania prawa międzynarodowego, co stanowi ważny element w odpowiedzialnym wykonywaniu działań w zakresie stosunków międzynarodowych.
Główni beneficjenci zasady zakazu tortur i nieludzkiego traktowania – kto może korzystać z jej ochrony?
Zasada zakazu tortur i nieludzkiego traktowania jest jednym z fundamentów prawa międzynarodowego i stanowi integralną część Konstytucji RP. Artykuł 40 Konstytucji RP jednoznaczne stwierdza, że nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu traktowaniu, a każdy ma prawo do szacunku dla swojej godności osobistej, wolności i nietykalności fizycznej.
Głównymi beneficjentami tej zasady są osoby poddawane jakimkolwiek formom przemocy fizycznej lub psychicznej, w tym także więźniowie oraz osoby aresztowane lub zatrzymane przez organy państwa. Konstytucja RP chroni również osoby zagrożone przemocą domową, molestowaniem czy dyskryminacją ze względu na rasę czy wyznanie.
Ponadto, jako państwo członkowskie Unii Europejskiej, Polska zobowiązała się do przestrzegania Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, które również gwarantują ochronę przed torturami i nieludzkim traktowaniem.
W ramach ochrony przed torturami i nieludzkim traktowaniem, Konstytucja RP przewiduje również możliwość składania skarg do organu państwowego, który będzie zobligowany do przeprowadzenia postępowania w celu ustalenia faktycznych okoliczności danego przypadku oraz odpowiedniego ukarania sprawców. Skarga taka może zostać złożona przez każdego, kto czuje się pokrzywdzony przez nieludzkie traktowanie lub tortury, nawet jeśli nie jest to bezpośrednio związane z aresztowaniem czy zatrzymaniem przez organy państwowe.
Podsumowując, zasada zakazu tortur i nieludzkiego traktowania jest jednym z podstawowych praw człowieka chronionych przez Konstytucję RP i prawa międzynarodowe. Korzystać z jej ochrony mogą wszyscy, którzy czują się pokrzywdzeni przez przemoc fizyczną lub psychiczną, w tym więźniowie, osoby aresztowane czy zatrzymane, a także osoby zagrożone przemocą domową czy dyskryminacją. Konstytucja RP przewiduje również możliwość składania skarg do organów państwowych w celu ścigania sprawców przestępstw związanych z torturami lub nieludzkim traktowaniem.
Jakie są konsekwencje naruszenia zasady w Polsce – przegląd ustaw i przepisów karzących tortury i nieludzki traktament.
Konstytucja RP to najwyższy akt prawny w Polsce, który gwarantuje obywatelom szereg praw i wolności. Jednym z najważniejszych elementów konstytucji jest zasada zakazu tortur i nieludzkiego traktowania, która stanowi podstawę dla przepisów karających takie praktyki. Naruszenie tej zasady ma poważne konsekwencje w Polsce, które omówimy w dalszej części tekstu.
Pierwszym aktem prawnym, który reguluje kwestie torture i nieludzkiego traktowania jest Kodeks Karny. Artykuł 23 Kodeksu Karnego stanowi, że kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad inną osobą, poddając ją torturom, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeśli skutki takiego działania są szczególnie ciężkie, kara wynosi od roku do lat 12. W sytuacji, gdy osoba poddana torturom lub nieludzkiemu traktowaniu poniosła śmierć, sprawca podlega karze pozbawienia wolności na okres nie krótszy niż lat 10 lub karze 25 lat pozbawienia wolności, a nawet dożywociu.
Ponadto, w Polsce działa także Krajowa Komisja ds. Przeciwdziałania Torturom, której zadaniem jest nadzorowanie przestrzegania zasad zakazu tortur i nieludzkiego traktowania. Komisja ta została powołana na mocy ustawy o ochronie praw człowieka i wolnościach podstawowych z dnia 15 lipca 1987 roku. W jej skład wchodzą przedstawiciele różnych instytucji rządowych oraz organizacji pozarządowych. Komisja może przeprowadzać kontrole w miejscach, gdzie osoby zatrzymane lub aresztowane mogą być narażone na tortury i nieludzkie traktowanie.
Wraz z rozwojem światowej świadomości na temat praw człowieka, Polska zobowiązała się również do przestrzegania norm Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko Torturom i Inne Formy Okrutnego, Nieludzkiego lub Poniżającego Traktowania albo Karania, podpisanej w Nowym Jorku w roku 1984. Konwencja ta wprowadza zasady zakazu tortur oraz zobowiązuje państwa sygnatariusze do tworzenia skutecznych procedur przeciwdziałających takim praktykom. Polska ratyfikowała Konwencję w roku 1989. Obecnie wszelkie działania o charakterze tortur i nieludzkiego traktowania są respektowane i karane przez polskie władze.
Podsumowując, naruszenie zasady zakazu tortur i nieludzkiego traktowania w Polsce ma bardzo poważne konsekwencje, przewidziane zarówno przez krajowe ustawy, jak i międzynarodowe standardy prawne. Osoby dopuszczające się takiego typu przestępstw podlegają karze pozbawienia wolności, a Krajowa Komisja ds. Przeciwdziałania Torturom może przeprowadzać kontrole, w celu zapobiegania przemocą wobec zatrzymanych lub aresztowanych obywateli. Polska, jako państwo, przestrzega międzynarodowych zasad zapobiegania temu typu działaniom oraz zobowiązań wynikających z podpisanych przez nią umów i konwencji, zwalczając wszelkie przypadki nieludzkiego traktowania, w tym torture.
Realizacja zasady zakazu tortur i nieludzkiego traktowania przez polskie organy władzy – jak działać w sytuacji naruszenia praw pacjenta, osoby pozbawionej wolności, osoby zatrzymanej?
W Polsce zgodnie z Konstytucją RP, każdy człowiek jest wolny od wszelkich form tortur i nieludzkiego traktowania. Niestety zdarza się, że w praktyce dochodzi do naruszania tej zasady przez organy władzy. Jak należy wówczas działać w przypadku, gdy doszło do naruszenia praw pacjenta, osoby pozbawionej wolności lub osoby zatrzymanej?
Przede wszystkim należy działać szybko i skutecznie. Po pierwsze, należy zgłosić się do najbliższego organu państwowego, którym w danym przypadku jest policja lub prokuratura. W przypadku zatrzymania lub przetrzymywania, należy natychmiast zawiadomić rodzinę lub bliskich, którzy mogą pomóc w załatwianiu formalności i podjęciu dalszych działań. W razie potrzeby, należy skorzystać z pomocy zewnętrznej, czyli radcy prawnego lub organizacji zajmującej się ochroną praw człowieka.
Każda osoba, która uważa, że doznała tortur lub nieludzkiego traktowania, ma prawo do uzyskania informacji na temat swojego stanu zdrowia, a także do niezwłocznego udzielenia pomocy medycznej, jeśli jest to konieczne. Ponadto, musi mieć zapewnione godne warunki pobytu, dostęp do odpowiedniego wyżywienia oraz bezpieczeństwo osobiste. W przypadku gdy osoba jest przetrzymywana, jej warunki pobytu muszą być zgodne z normami obowiązującymi w danym kraju oraz muszą zapewnić jej godność i poszanowanie praw człowieka.
Wszelkie przypadki naruszenia zasady zakazu przemocy, nieludzkiego traktowania lub tortur powinny być dokładnie dokumentowane. Należy sporządzić szczegółowy zapis zdarzenia i zabezpieczyć wszelkie możliwe dowody, w tym świadectwa, raporty lekarskie i zdjęcia ubytków cielesnych. Dokumentacja ta może być wykorzystana w późniejszym procesie cywilnym lub karnym przeciwko osobom winnym.
W sytuacji naruszenia praw pacjenta, osoby pozbawionej wolności lub osoby zatrzymanej nie należy zwlekać z podjęciem działań. Ważne jest, aby zawsze działać zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz kierować się zdrowym rozsądkiem. W przypadku wątpliwości, warto skorzystać z pomocy doświadczonych prawników lub organizacji zajmującej się ochroną praw człowieka.
Czy Polska kiedykolwiek dopuściła się naruszenia zasady? Przegląd najważniejszych przypadków naruszania zasady w Polsce.
Polska Konstytucja ustanawia zasadę prawa i poszanowania praw człowieka i obywatela. Jest to fundamentalne prawo, które ma na celu ochronę wolności jednostki oraz gwarancję państwowej stabilności i demokracji. Niestety, w historii Polski mieliśmy sytuacje, kiedy to naruszono tę zasadę.
Jednym z najbardziej kontrowersyjnych przypadków naruszenia zasady praw człowieka był stan wojenny wprowadzony w 1981 roku. Został ustanowiony przez ówczesnego przywódcę Polski, gen. Wojciecha Jaruzelskiego. W czasie stanu wojennego, władze polskie naruszyły wiele praw człowieka, w tym prawo do wolności słowa i wolności zgromadzeń publicznych. Było to skandaliczne naruszenie zasady, które wywołało ogromne kontrowersje i potępienia na całym świecie.
Innym przypadkiem naruszenia zasady jest podpisana w 1994 roku ustawa o samorządzie terytorialnym. Ustawa ta wprowadziła niemal nieograniczoną władzę rządu nad władzami lokalnymi, co zdecydowanie stanowiłoby naruszenie zasady praw człowieka i konstytucyjnej wolności lokalnej.
Kolejnym przykładem naruszenia zasady jest uchwalenie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa w 2017 roku. Zgodnie z ustawą, wybór członków KRS miał być kontrolowany przez władzę wykonawczą. Ustawa ta ostatecznie została uchylona przez Trybunał Konstytucyjny w 2020 roku.
Innym przypadkiem naruszenia zasady jest wprowadzenie w 2019 roku ustawy o Sądzie Najwyższym. Miała ona na celu prywatyzację krajowej władzy sądowniczej i wprowadzenie państwowej kontroli nad wyborami sędziów Sądu Najwyższego. Ustawę ostatecznie uchylił Europejski Trybunał Sprawiedliwości.
Ogólnie rzecz biorąc, naruszanie zasady prawa i poszanowania praw człowieka i obywatela jest niewłaściwe i nieuzasadnione. Rząd oraz wszelkie organy państwowe mają obowiązek przestrzegać zasad i reguł wynikających z konstytucji, w celu zapewnienia stabilnej, demokratycznej i godnej rządów Polsce. Skandaliczne naruszenia, jakie mieliśmy w przeszłości, pokazują, że musimy być czujni i zdecydowani, aby chronić nasze podstawowe prawa i wolności przed wszelkimi zagrażającymi ich naruszeniami.
Zasada zakazu tortur i nieludzkiego traktowania a prywatność pacjenta – jakie ograniczenia wynikają z zasady?
Zasada zakazu tortur i nieludzkiego traktowania jest jedną z najważniejszych norm prawa międzynarodowego dotyczących praw człowieka. W Polsce ma ona swoje odzwierciedlenie w art. 40 Konstytucji RP, który stanowi, że nikt nie może być poddany torturom ani innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu.
Jednocześnie z zasadą zakazu tortur i nieludzkiego traktowania korelacja ma prawo do prywatności pacjenta. Chodzi tutaj przede wszystkim o sytuacje, w których przeprowadzane są badania medyczne lub stosowane są procedury medyczne, które mogą być uważane za krzywdzące lub poniżające dla osoby poddawanej tym działaniom.
Zasada prywatności pacjenta gwarantuje każdemu prawo do ochrony swojego cielesnego i duchowego dobra. Ma to szczególne znaczenie w przypadku sytuacji, które dla danego pacjenta mogą okazać się traumatyczne, wstydliwe lub niewygodne. W takich warunkach zachowanie prywatności stanowi jedno z najważniejszych narzędzi ochrony godności i intymności pacjenta.
Zasada zakazu tortur i nieludzkiego traktowania oraz zasada prywatności pacjenta mogą jednak w pewnych sytuacjach kolidować. W przypadku, gdy istnieje potrzeba przeprowadzenia szczegółowych badań lub zabiegów, które wymagają ingerencji w najintymniejsze sfery życia pacjenta, możliwe jest, że wymagana będzie nieco bardziej interwencyjna postawa ze strony lekarza lub innej osoby zajmującej się opieką zdrowotną.
W takiej sytuacji ważne jest, aby lekarz lub inna osoba zajmująca się opieką pacjenta działała zgodnie z zasadą proporcjonalności. Oznacza to, że każda ingerencja musi być umotywowana i proporcjonalna do celu, jaki stanowi przeprowadzenie badań lub zabiegu. Innymi słowy, ingerencja w prywatność pacjenta powinna być ograniczona do absolutnego minimum, aby zapewnić skuteczne przeprowadzenie badań lub zabiegu.
W praktyce oznacza to, że lekarz lub inna osoba zajmująca się opieką pacjenta musi być w stanie wykorzystać odpowiednie narzędzia, techniki lub procedury medyczne, które będą umożliwiać przeprowadzenie potrzebnych badań lub zabiegów bez zbędnego naruszania prywatności pacjenta. Cały proces musi być przeprowadzony w sposób kontrolowany i profesjonalny, z pełnym poszanowaniem godności i praw pacjenta.
Zasada zakazu tortur i nieludzkiego traktowania oraz zasada prywatności pacjenta są wzajemnie uzupełniające się. Ich zadaniem jest zapewnienie opieki zdrowotnej na najwyższym poziomie, jednocześnie szanując godność i prawa każdego pacjenta. Warto jednak pamiętać, że każda ingerencja w prywatność pacjenta, musi być poparta uzasadnioną potrzebą i przeprowadzona w sposób proporcjonalny do celu, którym jest przeprowadzenie skutecznej opieki zdrowotnej.
Jakie są obecne wyzwania dla zasady w Polsce – walka z terroryzmem, nadużycia ze strony sił porządkowych i wiele innych zagadnień.
Obecnie Polska staje wobec szeregu ważnych wyzwań w zakresie ochrony zasad ustrojowych kraju. Walka z terroryzmem, nadużycia ze strony sił porządkowych oraz wiele innych zagadnień stwarzają wiele kłopotów w egzekwowaniu konstytucyjnych zasad.
W jednym z najważniejszych wyzwań dla konstytucyjnej zasady bezpieczeństwa jest wszechobecny terroryzm. Jego skalę i groźbę oddziałującą na porządek publiczny w Polsce może nie łatwo precyzyjnie oszacować. Jednak w ostatnich miesiącach zatrzęsła się opinia publiczna po aresztowaniu w Polsce terrorysty planującego zamach, zatrzymano również terrorystów w innych krajach , którzy planowali ataki w Polsce. W walce z terroryzmem zaistniały dylematy dotyczące ograniczania wolności obywateli i zdolności do przewidywania narastających zagrożeń.
Podobne wyzwania dla konstytucyjnej zasady stanowi nadużycia sił porządkowych. Próg nadużycia podnoszony jest przede wszystkim przez organy ścigania i instytucje władzy publicznej, które włamały się do prywatnych korespondencji, monitorują telefony i zajmują się działalnością opozycyjną. Najistotniejszym dylematem w tym zakresie jest zachowanie równowagi między wolnością obywateli a potrzebą zagwarantowania bezpieczeństwa.
W Polsce zwiększa się również liczba sporów o ochronę prywatności. Wielu ludzi obecnie obawia się, że ich dane osobowe trafiają w niepowołane ręce i mogą być wykorzystywane w celach niezgodnych z ich wolą. Jest to wyzwanie zarówno dla władz odpowiedzialnych za monitorowanie przebiegu procesów komunikacyjnych w kraju, jak i dla przedsiębiorców podejmujących działy w obszarze ochrony prywatności.
Kolejnym ważnym wyzwaniem dla konstytucyjnej zasady stanowi rozwój technologiczny. Wraz z pojawieniem się nowych technologii i alternatywnych sposobów uzyskiwania informacji, charakter prowadzenia działańów konstytucjach ulega zmianie. Okazuje się, że konstytucyjna zasada równości traci na sile i nie dociera do wszystkich obywateli w równym stopniu. Jest to wyzwanie dla władz, gdyż zmusza do szukania nowych sposobów zapewnienia równowagi między wolnością obywateli a potrzebami bezpieczeństwa kraju.
Podsumowując, Polska staje w obliczu wielu istotnych wyzwań, jeśli chodzi o konstytucyjną zasadę bezpieczeństwa. Walka z terroryzmem, nadużyciami sił porządkowych, ochroną prywatności i rozwój technologiczny, zawierają przykłady jakie zagrożenia istnieją w dzisiejszym świecie która wymaga wskazywania nowych sposobów egzekwowania konstytucyjnych zasad. Każde z tych wyzwań trzeba podejść aktywnie i stwierdzić w jaki sposób można je pokonać, w taki sposób, aby zachować równowagę między prawami obywateli, a potrzebami bezpieczeństwa kraju.
Zasada zakazu tortur i nieludzkiego traktowania a planowane zmiany w polskim prawie – prezentacja najważniejszych zmian i ich wpływ na ochronę przed torturami i nieludzkim traktowaniem.
Zasada zakazu tortur i nieludzkiego traktowania to jedno z fundamentów świata demokratycznego opartego na poszanowaniu praw człowieka. Zarówno Konstytucja RP, jak i międzynarodowe umowy i konwencje, wyraźnie stanowią o tym, że każdy człowiek powinien być traktowany z godnością i szacunkiem, bez względu na płci, orientację seksualną, pochodzenie czy religię.
Planowane zmiany w polskim prawie, w szczególności odniesienie się do zakazu tortur i nieludzkiego traktowania, stanowią istotne zagrożenie dla ochrony praw człowieka i wolności obywatelskich. Wśród planowanych zmian warto wymienić przede wszystkim zmiany w Kodeksie postępowania karnego, Kodeksie karnym oraz w projekcie tzw. „ustawy antyterrorystycznej”.
Pierwsza z nich to zmiana w Kodeksie postępowania karnego, która umożliwi funkcjonariuszom policji zastosowanie tak zwanych „technik przesłuchania”, które mogą stanowić godne potępienia metody, takie jak np. tortury psychiczne i fizyczne. Oba rodzaje technik mają na celu zmuszenie przesłuchiwanego do zeznań lub wyznań i niezwykle łatwo przekraczają granice dopuszczalności.
Druga z planowanych zmian, dotyczących Kodeksu karnego, to wprowadzenie do prawa polskiego działania „przeciwterrorystycznego”. Zabiegi takie jak łamanie prywatności, przechwytywanie komunikacji, a nawet aresztowanie bez nakazu sądowego mogą stanowić wyjście poza granice prawa i prowadzić do łamania fundamentalnych zasad demokracji.
Projekt tzw. „ustawy antyterrorystycznej” przewiduje utworzenie tzw. „rejestru terrorystów”, co może prowadzić do sprofilowania i stereotypizowania obywateli na podstawie ich dążenia do obrony praw i wolności. Może to prowadzić do sytuacji, w której osoby podejrzewane o terroryzm będą traktowane gorzej niż przestępcy pospolici, co jest sprzeczne z zasadami państwa demokratycznego.
Warto zaznaczyć, że planowane zmiany w polskim prawie stanowią istotne zagrożenie dla ochrony praw człowieka i wolności obywatelskich. Doprowadzą one do ograniczenia demokracji i wykorzystywania siły przez służby, a także do wykluczania obywateli z pełnego udziału w życiu społecznym. Wobec tego, konstytucyjna zasada zakazu tortur i nieludzkiego traktowania powinna pozostać nienaruszona, a każde próby zmiany prawa w tym zakresie należy traktować jako zagrożenie dla demokracji i wolności obywatelskich.
Podsumowanie – co warto zapamiętać o zasadzie zakazu tortur i nieludzkiego traktowania w Polsce.
Zasada zakazu tortur i nieludzkiego traktowania jest jednym z fundamentów prawa międzynarodowego oraz konstytucyjnych systemów prawa państw demokratycznych, w tym także w Polsce.
W polskim systemie prawnym ta zasada znajduje odzwierciedlenie przede wszystkim w Konstytucji RP oraz w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 roku o zawodzie policjanta. Artykuł 40 Konstytucji RP stanowi, że nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu, a także że każda osoba ma prawo do godności osobistej i fizycznej wolności.
Zasada ta ma fundamentalne znaczenie dla ochrony praw człowieka i podstawowych wolności obywatelskich. Zakaz tortur i nieludzkiego traktowania stanowi wyraz poszanowania integralności i godności człowieka oraz kategorycznego sprzeciwu wobec praktyk, jakie zagrażają jego zdrowiu i życiu.
Przestrzeganie tej zasady jest szczególnie ważne w przypadku osób zatrzymanych lub aresztowanych przez organy ścigania, a także wobec osób osadzonych w ośrodkach penitencjarnych. Ochrona praw osób pozbawionych wolności musi być szczególnie wzmożona, aby zapobiec nadużyciom ze strony władz państwowych.
Bardzo ważnym elementem w kontekście przestrzegania zasady zakazu tortur i nieludzkiego traktowania jest także zapewnienie odpowiednich standardów opieki medycznej oraz warunków bytowych i sanitarnych dla osób przebywających w ośrodkach penitencjarnych. Dostęp do lekarza oraz odpowiedni poziom ochrony zdrowia powinny stanowić priorytet dla organów odpowiedzialnych za system karny.
Podsumowując, zasada zakazu tortur i nieludzkiego traktowania to podstawowy element międzynarodowego i krajowego prawa konstytucyjnego, której przestrzeganie ma fundamentalne znaczenie dla ochrony godności i integralności człowieka. Ochrona praw człowieka musi być priorytetem dla władz państwowych, szczególnie w przypadku osób zatrzymanych lub aresztowanych oraz osadzonych w ośrodkach penitencjarnych.
